AQSh razvedkasi Eron yadroviy dasturi yo‘q qilinganini tasdiqlamadi

AQSh razvedka idoralari Amerika zarbalari Erondagi yadroviy inshootlarga yetkazgan zararni baholashda Oq uyning fikriga qo‘shilmadi. Pentagon mamlakat yadroviy dasturi qaytarilmas tarzda yo‘q qilingani yo‘q deb hisoblaydi, deya xabar berdi Amerikaning CNN telekanali va The New York Times gazetasi 24 iyun, seshanba kuni idoradagi manbalarga tayanib.

Pentagon razvedka boshqarmasining OAV manbalari tayangan hisobotiga ko‘ra, AQShning Fordo, Natanz va Isfahondagi obektlarga bergan zarbalari Eronning yadroviy dasturini faqat bir necha oyga to‘xtatib qo‘ygan. Nashr manbalarining ta’kidlashicha, boyitilgan uran zaxiralari bu maydonlardan oldindan ko‘chirilgan bo‘lishi mumkin va uranni yanada boyitish uchun zarur bo‘lgan sentrifugalar «asosan buzilmagan».

CNN ta’kidlashicha, Eron yadroviy inshootlariga AQSh hujumlari natijasida yetkazilgan asosiy zarar yerusti tuzilmalari hissasiga to‘g‘ri kelgan. Shu bilan birga, ko‘plab harbiy ekspertlarning fikriga ko‘ra, Isroil AQShni Eronga hujumga qo‘shilishga ko‘ndirgan, chunki Vashingtonda noyob GBU-57A bombalari — tog‘ ostida yashiringan Fordodagi obektga yetib borishi mumkin bo‘lgan snaryadlar bor edi.

Bundan tashqari, Erondagi uranni boyitish bo‘yicha kichik maxfiy inshootlar ham daxlsiz qoldi, deb yozadi NYT Isroilning ismini oshkor etmagan rasmiylariga tayanib. Ularning fikricha, Tehron bunday markazlarni Fordo va Isfahon kabi majmualar vayron qilingan taqdirda ham mamlakat yadroviy dasturi davom etishi uchun maxsus qurgan.

Bloomberg avvalroq sun’iy yo‘ldoshdan olingan suratlar va Atom energiyasi bo‘yicha xalqaro agentlik (AEXA)ning nomi oshkor etilmagan vakillariga tayanib, xuddi shunday baho bergan edi. Misol tariqasida ular suratlarda ko‘rinib turgan Isfahon inshootiga qilingan hujum oqibatlarini keltirib o‘tdi – inshootdagi uchta reaktor zarar ko‘rmagan, garchi atrofdagi yirik binolarning aksariyati vayron bo‘lgan.

Ushbu baholash, shuningdek, hujumlardan keyin uchta obektda ham radioaktivlik darajasining ko‘tarilmagani bilan ham qo‘llab-quvvatlanadi, agar reaktorlar shikastlangan bo‘lsa, bu sodir bo‘lardi, deya ta’kidlaydi AEXA. Bloomberg manbalariga ko‘ra, Amerika Qo‘shma Shtatlarining bunday tanlovi ataylab qilingan, ammo AEXA vakillari bu qarorning ehtimoliy sabablarini keltirmagan.

AQSh prezidenti Donald Tramp Amerikaning Erondagi yadroviy inshootlarga hujumi muvaffaqiyatiga shubha qilgan OAVni haqorat qildi. U bunday ommaviy axborot vositalariga nisbatan «yutqazganlar» va «axlat» so‘zlarini ishlatib, Erondagi obektlarga bomba tashlagan samolyotlar uchuvchilaridan uzr so‘rashi kerakligini, chunki harbiylar missiyani ajoyib tarzda bajarganini aytdi.

Oq uy matbuot kotibi Kerolayn Livitt o‘z rahbari so‘zlarini takrorladi — u OAVning shubhalarini «prezidentni kamsitishga urinish» va «jasur uchuvchilarni obro‘sizlantirish» deb atadi. X ijtimoiy tarmog‘idagi postida Livitt CNN ma’lumotni «razvedka hamjamiyatidagi anonim past martabali omadsiz odamdan» olganini aytdi. «Nishonga 30 000 futda o‘n to‘rtta bomba tashlaganingizda nima bo‘lishini hamma biladi: butunlay yo‘q qilish», deb yozadi rasmiy.

O‘z navbatida, Tehron AQSh hujumidan so‘ng Amerika zarbalari mamlakatning yadroviy dasturini rivojlantirishni davom ettirishiga to‘sqinlik qilmaganini bildirdi.

Isroil 13 iyunga o‘tar kechasi Eronga qarshi harbiy operatsiya boshladi, yadroviy inshootlar, harbiy bazalar va Eron armiyasi xodimlariga hujum qildi. Isroil rasmiylari o‘z hujumlarini Tehronning yadroviy qurol yaratishga xavfli yondashuvi bilan izohladi. Eron atom bombasi yaratish ayblovlarini rad etdi va bunga javoban Isroilga yuzlab uchuvchisiz uchoqlar va ballistik raketalarni uchirdi.

22 iyunga o‘tar kechasi AQSh Isroil va Eron o‘rtasidagi harbiy mojaroga aralashdi. Amerika armiyasi Eron yadroviy dasturining uchta obektiga zarba berdi. B-2 bombardimonchi samolyotlari Fordo zavodiga 12 ta 13,6 tonnalik bunkerga qarshi bomba bilan hujum qildi va yana ikkitasi Natanzga tashlandi. Suvosti kemalari Natanz va Isfahondagi obektlarga 30 ta "Tomagavk" raketalarini uchirdi. Tramp xalqqa Eronning uranni boyitish bo‘yicha asosiy inshootlari yo‘q qilinganini aytdi.

Bir qator zarbalar almashinuvidan so‘ng Eron va Isroil o‘t ochishni to‘xtatishga o‘tishga tayyor ekanini bildirdi. Kelishuv 24 iyun kuni ertalab rasman kuchga kirdi, biroq oradan ko‘p o‘tmay Isroil Eron kuchlari mamlakatga raketa zarbalari berganini ma’lum qildi va qattiq javob qaytarishga va’da berdi.