Putin xorijdagi «chet el agentlarini» javobgarlikka tortish to‘g‘risidagi qonunni imzoladi

Rossiya prezidenti Vladimir Putin ham Rossiya Federatsiyasida, ham xorijda «chet el agentlari» uchun ma’muriy javobgarlikni kuchaytiruvchi qonunni imzoladi. 24 iyun, seshanba kuni Rossiyaning Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksiga o‘zgartirishlar kiritildi.

Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 19.4-moddasi yangi qismida «chet el agentlari to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini nazorat qiluvchi organ mansabdor shaxsining qonuniy talablariga rioya qilmaslik» uchun jarimalar nazarda tutilgan. 

Davlat dumasining xavfsizlik bo‘yicha qo‘mitasi rahbari Vasiliy Piskarevning ta’kidlashicha, bu, xususan, «Rossiya Federatsiyasi Adliya vazirligining aniqlangan qonunbuzarliklarni bartaraf etish bo‘yicha talablarini e’tiborsiz qoldiradiganlar» haqida. Nafaqat «chet el agenti» belgisi yo‘qligi, balki tasdiqlangan shaklga mos kelmasligi uchun ham jarima solinadi. «Hech kim chet elda bo‘lish jazodan ozod qiladi, deb o‘ylamasligi kerak», dedi Piskarev.

17 iyun kuni Davlat dumasi «chet el agentlarini» jinoiy javobgarlikka tortishni kuchaytiruvchi va Rossiya rasmiylarining fikricha, ular xorijda sodir etgan ma’muriy huquqbuzarliklar uchun javobgarlikka tortish imkonini beruvchi qonun loyihasini ma’qulladi.

Piskarevning «Interfaks» axborot agentligiga aytishicha, «chet el agentlarining» qariyb 40 foizi Rossiya Federatsiyasini tark etgan, shuning uchun Rossiya rasmiylari ularni mamlakat tashqarisida ham javobgarlikka tortish niyatida.

Rossiya Adliya vazirligining «chet el agentlari» reyestrida mingdan ortiq pozitsiya mavjud. «Mediazona» hisob-kitoblariga ko‘ra, o‘tgan yil davomida Rossiya sudlari ro‘yxatdagi 342 nafar shaxsga ma’muriy jarima solgan.

2025 yil aprel oyida Davlat dumasi Rossiya Federatsiyasida «xorijiy ta’sir ostidagi» shaxslar deb hisoblanganlarni jinoiy javobgarlikka tortishni kuchaytiruvchi yana bir qonunni qabul qildi. Rossiyalik deputatlarga ko‘ra, «chet el agenti» maqomi Rossiya Federatsiyasi ishtirok etmaydigan xalqaro tashkilotlar yoki xorijiy davlat organlari qarorlarini amalga oshirishga yordam beradigan shaxslarga, agar ularning harakatlari xavfsizlik mamlakatlariga tahdid deb hisoblansa, berilishi mumkin.

Bundan tashqari, Rossiya Federatsiyasidagi «chet el agentlari» deputatlar tomonidan qabul qilingan tashabbusdan kelib chiqqan holda, Rossiyaning harbiy-texnik sohasi to‘g‘risida ma’lumot to‘playdigan va tarqatadigan shaxslar sifatida tan olinishi mumkin.

Rossiyada «chet el agenti» maqomini belgilovchi ibora noaniqligicha qolmoqda. Dastlab, 2012 yilda qabul qilingan qonunga ko‘ra, bu maqom xorijdan moliya yoki boshqa yordam oluvchi tashkilotlarga berilgan edi. Vaqt o‘tishi bilan ro‘yxat kengayib bordi: uning tarkibiga OAV, siyosatchilar, huquq himoyachilari va jurnalistlar kira boshladi. Rossiya Federatsiyasining Ukrainaga qarshi keng ko‘lamli urushi boshlanganidan so‘ng, ushbu reyestrga turli ijtimoiy qatlamlarning vakillari — dalay-lamaning Rossiyadagi vakili va «Qiynoqlarga qarshi jamoa» inson huquqlari jamiyati xodimlarigacha kirdi.